Diyetinizin fiziksel sağlığınızı etkilediğini zaten biliyorsunuz, peki işitmenizi de etkileyebileceğini biliyor muydunuz? Diğer vücut fonksiyonlarında olduğu gibi, işitsel sistemimizin de düzgün çalışabilmesi için temel besin maddelerine ihtiyaç vardır. Dengeli bir diyet, işitme sağlığını ve iç kulakta yer alan hassas işitsel yapıları korumaya yardımcı olabilir.
Bu rehberde, diyetin işitme sağlığını nasıl etkilediğini açıklıyor ve işitmenize fayda sağlayabilecek ya da zarar verebilecek çeşitli yiyecekleri ve beslenme faktörlerini inceliyoruz.
Kötü Beslenme İşitmeyi Nasıl Etkileyebilir?
Beslenme hakkında düşündüğümüzde genellikle kalp, beyin ve kasları nasıl desteklediğine odaklanırız. Ancak ne yediğiniz, işitme sağlığınız üzerinde de önemli bir rol oynar.
Aslında, yapılan araştırmalar A,B,C ve E vitaminleri gibi antioksidanların serbest radikallerin vücuda zarar vermesini engelleyerek işitme kaybı riskini azaltabileceğini göstermektedir. Serbest radikaller, hücrelere zarar verebilen ve işitme kaybı da dahil olmak üzere çeşitli sağlık sorunlarına katkıda bulunan zararlı moleküllerdir.
Öte yandan, aynı araştırmalar aşırı miktarda rafine karbonhidrat, yağ ve kolesterol tüketmenin iç kulağa giden kan akışını bozarak işitmeyi olumsuz etkileyebileceğini de ortaya koymuştur.
Genel olarak, kötü beslenmenin işitme sağlığını olumsuz etkileyebileceği birkaç yol vardır:
- Besin Eksiklikleri: A, C, E vitaminleri, magnezyum, çinko, demir ve omega-3 yağ asitleri gibi temel besin maddelerinin yeterince alınmaması işitme kaybı riskini artırabilir.
- İlişkili Sağlık Sorunları: Rafine karbonhidratlar, doymuş yağlar ve kolesterol açısından zengin diyetler; kalp hastalığı, diyabet ve yüksek tansiyon gibi işitme kaybıyla bağlantılı durumlara yol açabilir.
- Serbest Radikal Hasarı: Antioksidanlar, vitaminler ve minerallerin eksikliği iç kulağı serbest radikallerin zararına karşı savunmasız bırakır ve bu durum işitme kaybına neden olabilir.
- Azalmış Kan Akışı: Kötü beslenme kan dolaşımını olumsuz etkileyebilir. Yetersiz kan akışı, iç kulağa oksijen ve besin taşımasını azaltır ve bu da işitme kaybına yol açabilir.
Peki, hangi yiyeceklerin işitme sağlığınız için faydalı olduğunu ve hangilerinin zarar verebileceğini nasıl anlayabilirsiniz? Gelin, aşağıda bu konuya daha yakından bakalım.
İşitme Sağlığını Destekleyen Besinler
Kulaklarımızın, işitmeden sorumlu olan hassas yapıları koruyabilmesi için düzenli olarak kan, oksijen ve besinlere ihtiyacı vardır. Antioksidanlar, vitaminler, sağlıklı yağlar ve diğer temel mikro besinler açısından zengin bir diyet hem işitme sağlığını destekler hem de bedeninizin ve beyninizin ihtiyaç duyduğu enerjiyi sağlar.
Aşağıda, sağlıklı işitmeye katkıda bulunan temel besin öğeleri açısından zengin bazı yiyecekleri bulabilirsiniz:
Yüksek Proteinli Besinler
Araştırmalar, yeterli protein alınmamasının işitme kaybı riskini artırabileceğini göstermektedir. Sağlıklı protein kaynaklarını beslenmenize dahil etmek, vücudunuzu güçlü tutarak işitme sağlığınızı desteklemeye yardımcı olabilir.
Bazı yüksek proteinli besin seçenekleri şunlardır:
- Yumurta
- Yoğurt
- Et, balık ve deniz ürünleri
- Baklagiller (fasulye, bezelye ve mercimek)
- Lor peyniri
- Kuruyemişler ve kuruyemiş ezmeleri
Antioksidanlar
Yukarıda da belirttiğimiz gibi, serbest radikaller hücre zarlarına, DNA’ya ve diğer hücresel bileşenlere zarar verebilen kararsız moleküllerdir. Antioksidanlar bu serbest radikalleri etkisiz hale getirerek vücudu bu zararlı etkilerden korur. Vücutta çok fazla serbest radikal bulunması ve bunları dengeleyecek yeterli antioksidan olmaması, “oksidatif stres” olarak bilinen bir dengesizliğe yol açar. Bu durum işitme kaybı ile ilişkilendirilmiştir.
Araştırmalar, özellikle magnezyumla birlikte alındığında A, B, C ve E vitaminleri gibi antioksidanların iç kulak hücrelerini oksidatif stresten koruyarak işitme hasarı riskini azaltabileceğini göstermektedir.
Antioksidan bakımından zengin bazı besinler şunlardır:
- Yeşil yapraklı sebzeler (ıspanak, kara lahana vb.)
- Bitter çikolata
- Kırmızı lahana
- Yaban mersini
- Pekan cevizi
- Çilek
- Fasulye
- Zerdeçal
- Pancar
Tekli Doymamış Yağlar
Tekli doymamış yağ asitleri, kolesterolü, kan basıncını, dolaşımı ve kan şekeri seviyelerini düzenlemeye yardımcı olan sağlıklı yağlardır. Araştırmalar, tekli doymamış yağ içeren dengeli bir diyetin işitme kaybı riskini azaltabileceğini göstermektedir.
Sağlıklı yağlar içeren bazı besinler şunlardır:
- Avokado ve avokado yağı
- Badem
- Kaju
- Yer fıstığı
- Pekan cevizi
- Zeytinyağı
Omega-3 Yağ Asitleri (Çoklu Doymamış Yağ Asitleri)
Omega-3’ler, yani çoklu doymamış yağ asitleri, daha iyi işitmeyle ilişkilendirilen bir başka sağlıklı yağ türüdür. Omega-3 yağ asitleri, kalp ve beyin sağlığını desteklemesiyle bilinir ve ayrıca yaşa bağlı işitme kaybını önlemeye veya geciktirmeye yardımcı olabilir.
Omega-3 açısından zengin bazı yaygın besinler şunlardır:
- Balıklar: Somon, sardalya ve ton balığı
- Kuruyemişler ve Tohumlar: Ceviz, chia tohumu ve keten tohumu
- Bitkisel Yağlar: Keten tohumu yağı ve soya yağı
- Diğer Kaynaklar: Deniz yosunu, soya fasulyesi ve fasulye
İşitme Kaybıyla İlişkili Beslenme Faktörleri
Pek çok besin işitme sağlığını destekleyen besin öğeleri sağlarken, bazı beslenme alışkanlıkları bunun tam tersine zarar verebilir. Aşağıda, zamanla işitme kaybına katkıda bulunabileceği bazı yaygın beslenme faktörleri yer almaktadır.
Yapay Trans Yağlar ve Kalp Hastalığı
Yapay trans yağlar, yani kısmen hidrojenlenmiş yağlar, sıvı bitkisel yağların katı yağa dönüştürülmesiyle elde edilir. Bu yağlar genellikle raf ömrünü ve ürün kararlılığını artırmak amacıyla işlenmiş gıdalara eklenir.
Bu durum süt, tereyağı, peynir ve et gibi hayvansal ürünlerde doğal olarak bulunan trans yağları kapsamaz.
FDA (Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi), sağlık riskleri nedeniyle ABD’de gıda tedarikinde yapay trans yağların azaltılması yönünde önemli adımlar atmıştır. Yüksek miktarda trans yağ tüketmek, “kötü” kolesterolü (LDL) artırır ve “iyi” kolesterolü (HDL) düşürerek kalp hastalığı riskini yükseltir.
Araştırmalar, yüksek “kötü” kolesterol seviyelerinin işitme kaybı olasılığını artırdığını göstermektedir.
Yüksek Sodyumlu Diyetler ve Hipertansiyon
Vücudumuzun, uygun hidrasyon ve elektrolit dengesini sağlamak, sinir ve kas fonksiyonlarını desteklemek ve kan basıncını düzenlemek gibi temel işlevler için sodyuma ihtiyacı vardır.
Ancak, aşırı sodyum tüketimi yüksek tansiyon ve hipertansiyona yol açabilir. Bu durum, kulağınızdaki kan damarlarına zarar vererek işitme kaybına neden olabilir.
İlave Şekerler ve Diyabet
İlave şeker, işlenme sırasında yiyeceklere eklenen rafine şekerleri ifade eder. Bu süt, meyve ve sebzelerde doğal olarak bulunan şekerleri kapsamaz.
CDC’ye (Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri) göre, fazla miktarda ilave şeker tüketmek kalp hastalığı, obezite ve tip 2 diyabet riskini artırır.
Bu durumların tümü, iç kulaktaki kan damarlarına zarar vererek zamanla işitme kaybına yol açabilir. Aslında, araştırmalar diyabetin işitme kaybı riskini iki katına çıkarabileceğini göstermektedir.
Alkol ve İşitme Kaybı
Uzun süreli yoğun alkol tüketimi işitme kaybı riskini artırabilir. Alkol, iç kulakta toksik bir ortam oluşturarak hayati öneme sahip saç hücrelerine ve işitsel sinire zarar verir; bu da kalıcı işitme kaybına yol açar.
İşitme Sağlığınızı Önceliklendirmek İçin Asla Geç Değildir
Araştırmalar, diyet ve bazı yaşam tarzı alışkanlıklarının sadece işitmenizi değil, genel sağlığınızı da doğrudan etkileyebileceğini göstermektedir. Dengeli beslenme yoluyla işitmenize özen göstermek, yaşam kalitenizi korumanın ve sevdiğiniz seslerle bağlantıda kalmanın proaktif bir yoludur.
İşitme hasarının erken tespiti de çok önemlidir. Geç kalmadan sağlığınızı kontrol altına alın. Bugün size en yakın merkezimizde işitme testi yaptırmayı ihmal etmeyin. Yakınınızdaki kliniklere bakmak için tıklayınız.
Referanslar
-
- Jung, S. Y., Kim, S. H., & Yeo, S. G. (2019). Association of Nutritional Factors with Hearing Loss. Nutrients, 11(2), 307. https://doi.org/10.3390/nu11020307
- Han, S., Lee, S., Suh, M., Lee, J. H., & Park, M. K. (2024). Insufficient nutrient intake in individuals with disabling hearing loss and the restoration of nutritional sufficiency in hearing aid users. Scientific Reports, 14(1). https://doi.org/10.1038/s41598-024-57927-w
- Maniaci, A., La Via, L., Lechien, J. R., Sangiorgio, G., Iannella, G., Magliulo, G., Pace, A., Mat, Q., Lavalle, S., & Lentini, M. (2024). Hearing loss and Oxidative Stress: A Comprehensive review. Antioxidants, 13(7), 842. https://doi.org/10.3390/antiox13070842
- Gopinath, B., Flood, V. M., Teber, E., McMahon, C. M., & Mitchell, P. (n.d.). Dietary Intake of Cholesterol Is Positively Associated and Use of Cholesterol-Lowering Medication Is Negatively Associated with Prevalent Age-Related Hearing Loss. Journal of Nutrition, 141(7), 1355–1361. https://doi.org/10.3945/jn.111.138610
- Rahimi, V., Tavanai, E., Falahzadeh, S., Ranjbar, A. R., & Farahani, S. (2024). Omega-3 fatty acids and health of auditory and vestibular systems: a comprehensive review. European Journal of Nutrition, 63(5), 1453–1469. https://doi.org/10.1007/s00394-024-03369-z
- Program, H. F. (2024, April 30). Trans fat. U.S. Food And Drug Administration. https://www.fda.gov/food/food-additives-petitions/trans-fat
- Mohammed, A. a. M. (2014). Lipid Profile among Patients with Sudden Sensorineural Hearing Loss. Indian Journal of Otolaryngology and Head & Neck Surgery, 66(4), 425–428. https://doi.org/10.1007/s12070-014-0744-0
- Nawaz, M. U., Vinayak, S., Rivera, E., Elahi, K., Tahir, H., Ahuja, V., Jogezai, S., Maher, W., & Naz, S. (2021). Association between hypertension and hearing loss. Cureus. https://doi.org/10.7759/cureus.18025
- Get the Facts: Added Sugars. (2024, January 5). Nutrition. https://www.cdc.gov/nutrition/php/data-research/added-sugars.html
- Hearing Loss Is Common in People with Diabetes. (2025, May 13). National Institutes of Health (NIH). https://www.nih.gov/news-events/news-releases/hearing-loss-common-people-diabetes
- Qian, P., Zhao, Z., Liu, S., Xin, J., Liu, Y., Hao, Y., Wang, Y., & Yang, L. (2023). Alcohol as a risk factor for hearing loss: A systematic review and meta-analysis. PLoS ONE, 18 (1), e0280641. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0280641
